Bộ Công Thương nói gì về đề xuất 'điện một giá' cao gấp rưỡi mức bán lẻ bình quân?

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo Quyết định của Thủ tướng về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, trong đó đề xuất hai phương án áp dụng với điện sinh hoạt.

Phương án 1, dự thảo đề xuất 5 bậc giá bán lẻ điện thay vì 6 bậc như hiện nay. Phương án 2 gồm phương án 2A và 2B. Điểm khác biệt giữa hai phương án nằm ở mức tính giá điện bán lẻ bậc 5 cho kWh từ 701 trở lên. Phương án 2A đề xuất mức giá 274% so với giá bán lẻ điện bình quân, cao hơn 88% so với phương án 2B. Trong khi đó, giá bán lẻ điện một giá ở phương án 2A là 145% so với giá bán lẻ bình quân và thấp hơn phương án 2B là 10%.

Hai phương án tính giá điện bán lẻ đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến.

Mức giá bán lẻ điện bình quân hiện là 1.864,44 đồng/kWh. Như vậy, trường hợp giá bán lẻ điện một giá được chọn ở phương án 2A và 2B sẽ tương ứng 2.703 đồng/kWh và 2.889 đồng/kWh, chưa bao gồm VAT.

Ông Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng dự thảo không nên đề xuất mức giá bán lẻ điện một giá bằng 145% và 155% mức giá bán lẻ điện bình quân. Mức giá như vừa nêu sát với mức cao nhất của biểu giá bậc thang, có thể khiến những tiêu thụ ít điện bị thiệt hơn so với những người dùng nhiều.

Ông Long còn cho rằng thời điểm này phù hợp để thực hiện giá điện bán lẻ một giá vì thị trường điện cạnh tranh chưa được hoàn thiện. Theo đó, vị này đề xuất Bộ Công Thương có thể xem xét việc giảm biểu giá điện bán lẻ từ 5 bậc xuống 3 bậc rồi hãy xuống một giá.

Trong khi đó, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng cho rằng phương án điện một giá sẽ giúp người tiêu dùng có thêm quyền lựa chọn nhưng lại rơi vào số ít. Khoảng 20 - 30% đối tượng tiêu thụ lượng điện cao hơn thì lại có lợi. Ngược lại, những người tiêu dùng mức thấp chiếm 70 - 80% sẽ thiệt thòi nếu chọn phương án này do áp dụng đồng giá, dù dùng ít hay dùng nhiều.

Ngoài ra, về thời gian chuyển đổi từ việc tính giá bán lẻ điện bậc thang sang một giá trong thời gian 12 tháng khiến người tiêu dùng khó chọn được phương án tối ưu.

PGS. TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả (Bộ Tài chính) phân tích nếu người tiêu dùng chọn phương án một giá điện có thể được hưởng lợi vào mùa hè vì tiêu thụ điện nhiều hơn so với mùa đồng nhưng vẫn phải trả tiền ở mức cao. Vì vậy, biểu giá cơ cấu bán lẻ điện phải cân đối được giữa 4 nhóm đối tượng, vừa giúp nhóm sản xuất không bị tăng chi phí gây ảnh hưởng đến giá sản phầm nhưng cũng không gây áp lực “phải gánh tiền điện cao hơn một cách bất hợp lý” lên các nhóm khác.

Liên quan đến nội dung này, Bộ Công Thương cho biết biểu giá bán lẻ điện đang thực hiện theo Quyết định số 648 ngày 20/3/2019. Cơ cấu tiêu thụ điện của các đối tượng khách hàng cụ thể như sau sản xuất chiếm 59,1%, kinh doanh chiếm 6,6%, hành chính sự nghiệp chiếm 3,8% và sinh hoạt chiếm 28%.

Do đây không phải là lần điều chỉnh giá điện chỉnh giá điện nên các phương án đưa ra phải đảm bảo mức giá bán lẻ điện bình quân cho tất cả các nhóm khách hàng phải giữ nguyên mức giá 1.864,44 đồng/kWh đã được ban hành tại Quyết định số 648 của Bộ Tài chính.

Đối với khách hàng sử dụng điện mục đích sinh hoạt thì các phương án sửa đổi biểu giá bán lẻ điện đều đảm bảo giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân vẫn giữ nguyên, không đổi.

Trong quá trình lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị, Bộ Công Thương cũng đã xây dựng và đưa ra phương án một giá áp dụng cho tất cả các khách hàng sử dụng điện. Phương án này có ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện, khắc phục được một số nhược điểm của cơ cấu biểu giá bán lẻ điện bậc thang hiện hành. Tuy nhiên, nếu thực hiện phương án này thì toàn bộ khách hàng sử dụng điện dưới 200 kWh với số lượng là khoảng trên 18,7 triệu khách hàng chiếm tỷ lệ xấp xỉ 75% tổng số khách hàng hiện nay sẽ phải trả tiền điện thêm 19.000 - 39.000 đồng.

Đồng thời, số tiền ngân sách hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách xã hội cũng phải tăng từ khoảng trên 1.000 tỷ đồng/năm lên 1.240 tỷ đồng/năm do giá điện cao hơn bậc 1 hiện hành. Bên cạnh đó, việc áp dụng giá điện một giá cho tất cả các đối tượng khách hàng sẽ không khuyến khích được việc sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả.

Từ các phân tích nêu trên, để vẫn đảm bảo mục tiêu sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, ngân sách nhà nước hỗ trợ hộ nghèo, chính sách xã hội không thay đổi và đảm bảo giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân không thay đổi, trên cơ sở ý kiến các bộ, ngành thì Bộ Công Thương đã đề xuất hai phương án như dự thảo. Trong đó, khách hàng được lựa chọn áp dụng biểu giá điện 5 bậc hoặc một giá ở phương án 2.

Cũng theo Bộ Công Thương, phương án 2 vẫn duy trì được các ưu điểm của phương án 1 như khuyến khích được việc sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả, số tiền ngân sách hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách xã hội không thay đổi. Các phương án đưa ra đều có giá điện 4 bậc đầu giống nhau. Do vậy, dù phương án nào được áp dụng thì các khách hàng sử dụng điện ở mức dưới 700kWh (hiện chiếm trên 98% tổng số khách hàng) đều có chi phí tiền điện bằng nhau.

Đối với tất cả phương án, khách hàng sử dụng dưới 600 kWh (chiếm khoảng 97,36 % tổng số khách hàng) chi phí tiền điện sẽ giảm so với giá điện hiện hành (từ 2.800 - 12.800 đồng), ngoại trừ khách hàng sử dụng ở mức 300 kWh thì số tiền điện phải trả tăng thêm 7.100 đồng.

Nếu áp giá điện một giá ở mức bằng mức giá bình quân thì để đảm bảo giá điện sinh hoạt bình quân không đổi sẽ phải điều chỉnh tăng mức giá bán lẻ ở các mức dưới 700 kWh/tháng. Phương án này có lợi cho các khách hàng sử dụng điện nhiều nhưng sẽ ảnh hưởng tới trên 98% khách hàng sử dụng điện, đặc biệt là các hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình trong xã hội.