Vì sao giá phân bón liên tục tăng?

Giá phân bón liên tục tăng trong thời gian vừa qua. Ảnh: Vinanet

Giá phân bón thế giới liên tục lập kỷ lục mới

Theo DTN, giá bán lẻ trung bình của hầu hết các loại phân bón đều tăng trong tuần kết thúc vào ngày 10/12. Bốn trong số tám loại chính đều tăng so với tháng trước với mức đi lên ít nhất 5% và đều lập kỷ lục mới.

Cụ thể, UAN28, phân khan (anhydrous), UAN32, và ure có giá lần lượt là 577 USD/tấn, 1.372 USD/tấn, 661 USD/tấn và 887 USD/tấn, mức chưa từng có trong lịch sử.

Diễn biến UAN28. Nguồn: DTN

So với cùng kỳ năm ngoái, 4 loại trên đã tăng lần lượt 175%, 220%, 162% và 146%.

Tại Ấn Độ, quốc gia nhập khẩu ure hàng đầu thế giới, chính phủ nước này lên kế hoạch trợ cấp phân bón trong niên vụ 2021/2022 là 20,64 tỷ USD, số tiền chưa từng có tiền lệ để tránh thiếu hụt nguồn cung trong bối cảnh giá mặt hàng này trên thế giới tăng mạnh.

Tại Hàn Quốc, thiếu ure đang gây ra vấn đề lớn về giao thông, vận chuyển. Dung dịch ure là sản phẩm chuyên dùng để giảm lượng khí thải trong các phương tiện chạy bằng dầu diesel. Số xe chạy bằng dầu diesel tại Hàn Quốc vào khoảng 10 triệu chiếc, chiếm 38% tổng số đăng ký tại nước này. Nhà chức trách Hàn Quốc phải thành lập lực lượng đặc nhiệm để đảm bảo cung cấp đủ ure và tăng cường ngoại giao với các quốc gia khác để cải thiện nguồn cung.

Tại Việt Nam, ure là mặt hàng biến động mạnh nhất, tăng 130% từ đầu năm tới nay

Còn tại thị trường Việt Nam, theo báo của của CTCP Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC), so với thời điểm đầu năm 2021, giá sản xuất trong nước và nhập khẩu đã tăng 80-130%. Trong đó, ure là mặt hàng có biến động mạnh nhất khi tăng khoảng 130%, lên mức 15,5-16 triệu đồng/tấn tại TP HCM.

Diễn biến giá phân bón trong nước. Nguồn: Agromonitor, BSC Research

Bên cạnh đó, giá DAP cũng tăng hơn 100% so với thời điểm đầu năm. Thậm chí, vào những tháng cuối năm nhiều đại lý đã rơi vào tình trạng khan hiếm hàng để giao trên thị trường.

BSC đưa ra 3 nguyên nhân khiến giá trong nước tăng.  Thứ nhất, giá nguyên liệu đầu vào và cước vận tải tăng mạnh. Giá khí tự nhiên tăng 103% và than cao hơn 226% so với cùng kỳ năm ngoái khiến nhiều nhà máy ngừng hoạt động hoặc cắt giảm sản lượng, từ đó ảnh hưởng đến nguồn cung. Bên cạnh đó, cước vận tải biển tăng rất mạnh trong thời gian vừa qua do tác động của dịch bệnh cũng góp phần đẩy chi phí sản xuất (chủ yếu là chi phí vận chuyển) đi lên.

Thứ hai, nhu cầu phân bón trên thế giới phục hồi khi các nền kinh tế mở cửa trở lại và đẩy mạnh tích trữ lương thực dẫn đến tình trạng cung không kịp đáp ứng thị trường. Thứ ba, Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nhằm đảm bảo nguồn cung cho thị trường nội địa, làm ảnh hưởng đến nguồn cung và đẩy giá lên cao.

Trước tình hình trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đề nghị chuyển mặt hàng này từ đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng (VAT) sang đối tượng chịu thuế VAT với mức thuế suất 5%. Quy định thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng với thuế suất 5% dự kiến sẽ được áp dụng ở tất cả các khâu từ nhập khẩu, sản xuất, bán buôn, bán lẻ đến tay người tiêu dùng. Nếu không thuộc đối tượng chịu thuế VAT thì các chi phí thuế bao gồm cả thuế VAT đầu vào được cộng hết vào giá, làm cho giá tăng lên. Còn nếu là đối tượng chịu thuế VAT thì sẽ có khấu trừ đầu và - ra, sẽ giúp giảm giá thành. Tuy vậy, BSC cho rằng tác động của thuế VAT là không quá lớn, ít nhất là cho đến hết mùa vụ đầu năm 2022. 

Giá phân bón thế giới sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong năm 2022

Giá than, khí đốt diễn biến phức tạp trong thời gian qua. Giá than bất ngờ sụt giảm mạnh kể từ cuối tháng 10 sau khi chính phủ Trung Quốc đẩy mạnh các biện pháp can thiệp vào thị trường. Cụ thể, các nhà chức trách Trung Quốc yêu cầu các nhà sản xuất than tăng sản lượng, đồng thời áp mức giá trần nhằm hạ giá than. Bên cạnh đó, cùng với biến động của giá dầu, giá khí tự nhiên cũng điều chỉnh giảm do ảnh hưởng của biến thể Omicron mới của dịch bệnh, và mùa đông tại Mỹ và châu Âu được dự báo sẽ ấm hơn so với nhận định trước đó. BSC cho rằng, giá các nguyên liệu như khí và than sẽ còn tiếp tục diễn biến phức tạp trong giai đoạn cuối năm 2021 và năm 2022.

Mặc dù thị trường than và khí đốt hạ nhiệt, nhu cầu phân bón được dự kiến sẽ tiếp tục duy trì ổn định trong năm 2022. BSC cho rằng giá thế giới sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong phần còn lại của năm 2021 và 2022. Lý do là Trung Quốc, Nga và Ai Cập lại hạn chế hoặc ngừng xuất khẩu. Các quốc gia này ưu tiên tăng cường dự trữ ure, để đảm bảo nhu cầu nội địa. Bên cạnh đó, tình trạng dịch bệnh diễn biến phức tạp sẽ tiếp tục làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, từ đó thúc đẩy các quốc gia tăng cường dự trữ phân bón và lương thực. Ngoài ra, giá dầu và giá khí đốt thế giới được dự báo sẽ biến động khó lường trong thời gian tới, cũng là một yếu tố làm ảnh hưởng tới giá mặt hàng này.