Theo Báo cáo dòng vốn toàn cầu của Bộ phận phân tích khách hàng cá nhân CTCP Chứng khoán Sài Gòn (SSI) - SSI Retail Research, thị trường tài chính, tiền tệ là nơi phản ánh nhanh nhạy nhất với các rủi ro trên toàn cầu như cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.
Chỉ số MSCI Emerging Market Index (EM) đã giảm 3,9% kể từ ngày 15/6 (ngày Donald Trump chính thức tuyên bố áp thuế với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc), trong khi chỉ số Shanghai Composite Index giảm 7,4%. Hàng loạt các đồng tiền của EM cũng mất giá với chỉ số MSCI EM Currency Index giảm 1,6%, riêng đồng CNY của Trung Quốc giảm 3,6% so với USD.
 |
Trong năm 2018, đây là lần đầu tiên cả chỉ số chứng khoán và đồng tiền của thị trường mới nổi cùng rớt giá. Vào tháng 2, chỉ số chứng khoán MSCI EM Index giảm điểm sâu do ảnh hưởng từ thị trường chứng khoán (TTCK) Mỹ, trong giai đoạn này các đồng tiền EM lại ít có biến động. Ngược lại, từ giữa tháng 4 đến giữa tháng 5 khi các đồng tiền EM mất giá mạnh do FED nâng lãi suất nhanh hơn dự kiến, các chỉ số chứng khoán chỉ giảm nhẹ. Việc chứng khoán và đồng tiền EM cùng giảm sâu cho thấy rủi ro từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung trong con mắt của giới đầu tư là rất cao.
Nhìn về tương lai, tính hấp dẫn của EM trong nửa cuối năm 2018 là một câu hỏi lớn bởi 4 nguyên nhân.
Thứ nhất là xu hướng TTCK Mỹ. Với môi trường lãi suất tăng và rủi ro chiến tranh thương mại, TTCK Mỹ khó có thể vào xu hướng đi lên như đã xảy ra trong năm 2017.
Thứ hai, FED tăng lãi suất, lợi tức trái phiếu Mỹ tăng sẽ làm đồng tiền của EM mất giá. Xu hướng thu hẹp bảng cân đối kế toán của FED trong tương lai xa hơn sẽ giảm nguồn cung tiền giá rẻ cho đầu tư mạo hiểm.
Thứ ba, chiến tranh thương mại khó chấm dứt sớm, thậm chí phải chuẩn bị cho nguy cơ chiến tranh thương mại leo thang.
Và cuối cùng, kinh tế Trung Quốc đang trên đà giảm tốc có thể còn giảm tốc sâu và nhanh hơn.
 |
Từ báo cáo tháng 5 của SSI Retail Research đến nay, các thị trường EM đã bị rút dòng tiền (outflow) 8 tuần liên tiếp với tổng outflow là 14.6 tỷ USD. Outflow tăng đặc biệt cao vào tuần thứ 3 của tháng 6, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố chính thức áp thuế với hàng hóa Trung Quốc.
Cũng trong tuần này, chỉ số Shanghai Composite Index giảm 5,4% nhưng dòng vốn vào Trung Quốc lại có dấu hiệu bất thường khi tăng mạnh lên 1,1 tỷ USD, cao nhất 9 tuần.
Khi TTCK Trung Quốc giảm điểm, dòng vốn nước ngoài lại đổ mạnh vào Trung Quốc. Đây không phải là dòng vốn của các quỹ đầu tư nước ngoài mà thực chất là tiền của các tổ chức Trung Quốc ở nước ngoài đổ về theo chỉ đạo để đỡ chứng khoán trong nước.
TTCK Mỹ cũng giảm vào tuần thứ 3 của tháng 6 nhưng sau đó đã tăng trở lại. Dòng vốn vào các quỹ đầu tư cổ phiếu của Mỹ đan xen giữadòng tiền vào (inflow) và outflow. Riêng tuần nổ ra chiến tranh thương mại, Mỹ lại có inflow trong khi các thị trường phát triển khác là Tây Âu và Nhật bản bị outflow. Điều này cho thấy cách nhìn của giới đầu tư với rủi ro và cơ hội từ chiến tranh thương mại với tăng trưởng của Mỹ rất khác so với Trung Quốc.
Nhóm quỹ thể hiện rõ nhất cái nhìn của giới đầu tư với EM là GEM (Global emerging market fund) và 1 nhóm nhỏ hơn là BRIC (nhóm quỹ chuyên đầu tư vào 4 nước Brazil, Nga, Ấn độ, Trung Quốc). Nhóm GEM đã có outflow 10 tuần liên tiếp và outflow trong tuần thứ 3 của tháng 6 tăng lên 6 tỷ USD, mức cao nhất nhiều năm. Nhóm BRIC đảo chiều từ inflow sang outflow 4 tuần liên tiếp.
Outflow sẽ còn kéo dài
Nhìn lại lịch sử những năm gần đây, hiện tượng rút vốn khỏi EM đã có lúc kéo dài cả năm như năm 2015 và đầu năm 2016. Đây là giai đoạn FED chuẩn bị nâng lãi suất khiến dòng vốn có xu hướng rút khỏi EM để quay trở lại Develope Market (DM).
 |
Cho đến giữa tháng 4, tức là sau khi Donald Trump đưa ra những tuyên bố ban đầu về áp thuế với hàng hóa Trung Quốc, dòng vốn tại EM vẫn chưa bị rút. Chỉ khi các vòng đàm phán Mỹ - Trung trong tháng 5 không đi đến kết quả và Donald Trump tuyên bố chính thức áp thuế, dòng vốn mới rút ra khỏi EM một cách rõ rệt.
Theo SSI Retail Research, nếu so với 2015 và 2016, việc rút khỏi EM trong năm 2018 mới chỉ là bắt đầu. Với 4 lý do khiến EM trở nên kém hấp dẫn đã nêu, việc dòng vốn quay trở lại EM trong tương lai gần là rất khó xảy ra.
Ngay cả khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung hạ nhiệt, FED nâng lãi suất, bất ổn từ chính sách của Donald Trump và tăng trưởng kinh tế Trung Quốc chậm lại vẫn là những rủi ro treo lơ lửng khiến giới đầu tư e dè với EM.
Trong khi đó, hôm qua Bloomberg đưa tin 3 quỹ lớn nhất thế giới làGoldman Sachs, Franklin Templeton và BlackRock cho rằng đây là thời điểm mua cổ phiếu trên thị trường mới nổi. (xem thêm)
Lệ Hải/SSI Retail Research
